Tai nạn thể thao thường gặp: Biện pháp điều trị và ngăn ngừa

Tai nạn thể thao thông thường rất dễ gặp khi tập luyện, nhất là đối với các vận động viên. Nếu không có phương pháp sơ cứu đúng lúc và điều trị đúng cách, những chấn thương có thể dẫn tới biến chứng nghiêm trọng. Hãy tham khảo ngay bài viết sau đây để tìm hiểu một số loại chấn thương thường gặp, cách chữa trị thích hợp cũng như biện pháp ngăn ngừa khi tập luyện thể thao.

1. Thế nào là chấn thương thể thao?

Chấn thương trong thể thao là trạng thái tổn thương ở một hoặc nhiều bộ phận cơ thể, xảy ra khi tập thể dục hoặc chơi thể thao.

Chấn thương thể thao có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể nhưng thuật ngữ này thường được hiểu là các tổn thương liên quan hệ thống cơ, xương, khớp và các mô liên quan như sụn, dây chằng.

Những nguyên nhân gây tai nạn trong thể thao có thể do chính người tập luyện hoặc đôi khi do môi trường và dụng cụ, cụ thể là:

Không khởi động hoặc khởi động qua loa nên khi vận động bất ngờ sẽ làm cho lượng oxy và máu không được vận chuyển kịp thời đến các cơ, dẫn tới chấn thương.

Đổi cách tập luyện thường xuyên hay không tìm hiểu kỹ bài tập làm cho cơ thể dễ tập không đúng tư thế và bị chấn thương.

Một số dị tật như chân vòng kiềng, bàn chân bẹt, tay cán giá… rất dễ khiến người chơi gặp chấn thương khi tập luyện và thi đấu.

Sân tập mấp mô hoặc trơn trượt, thời tiết khắc nghiệt, trang phục hoặc dụng cụ không thích hợp cũng là lí do khiến nhiều người bị chấn thương.

2. Các tổn thương thể thao thường gặp

Sau đây là những tổn thương phổ biến nhất trong thể thao:

2.1. Bong gân

Tình trạng bong gân xảy ra do sự kéo căng quá mức làm tổn thương hoặc làm rách dây chằng khi té ngã hoặc trượt chân khi thi đấu thể thao. Dây chằng là những mảnh mô nối hai xương với nhau trong một khớp. Bong gân thường xảy ra ở bộ phận mắt cá chân, đầu gối và cổ tay. Trong đó, bong gân mắt cá chân là tình huống dễ mắc phải nhất.

Biểu hiện nhận biết bong gân:

Đau nhói ở vùng khớp bị trẹo. Khoảng 1 giờ sau, cảm giác đau nhức dần dần trở lại khiến bạn không thể cử động vùng khớp đó được.

Vết thương trở nên sưng to, bầm tím, có hiện tượng tụ máu, khớp lỏng lẻo.

2.2. Cơ căng

Căng cơ xảy ra khi cơ bị căng quá mức và bị rách. Cơ cổ, bắp chân, háng, vùng thắt lưng và vai là những bộ phận hay xảy ra căng cơ. Nguyên do chính dẫn tới căng cơ là vì không vận động kỹ trước khi tập luyện hoặc do một lực tác động bất ngờ.

Dấu hiệu nhận biết căng cơ:

Sưng, đau nhức và khó cử động tại vùng cơ bị căng.

Cơn đau sẽ dịu dần khi người bệnh nghỉ ngơi (nếu ở mức độ nhẹ), hoặc cơn đau diễn ra trong nhiều ngày làm cản trở vận động (nếu ở mức độ nặng).

2.3. Trật khớp

Tai nạn thể thao có thể làm trật khớp ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể như đầu gối, khuỷu tay, háng. Lúc này, xương có thể bị chệch hoàn toàn hoặc không hoàn toàn ra khỏi khớp của nó.

Dấu hiệu phân biệt trật khớp:

Khớp sưng to, phù nề và thay đổi hình dạng.

Xuất huyết dưới da, tích tụ máu bầm ở phần mềm bao quanh khớp.

Đau dữ dội, kèm theo tê bì hoặc cảm giác kiến bò khiến khớp không thể co, duỗi linh hoạt.

2.4. Xương bị gãy

Gãy xương là một chấn thương thể thao xảy ra khi có một lực ảnh hưởng mạnh từ bên ngoài. Tùy vị trí và hướng lực tác dụng, xương có thể gãy theo chiều dọc, chiều ngang hoặc gãy thành nhiều phần. Gãy xương là trường hợp cấp tính, cần được cấp cứu và xử lý kịp thời. Nếu không, có thể dẫn tới biến chứng do mất máu, tổn hại thần kinh, chèn ép mạch máu,… thậm chí mất mạng.

Dấu hiệu nhận biết gãy xương:

Nghe âm thanh lộp cộp dưới da khi chấn thương xảy ra.

Ngay tại vị trí xương gãy bị bầm tím, sưng tấy, biến dạng.

2.5. Tổn thương đầu gối

Do khớp gối đảm nhận nhiều hoạt động khi chơi thể thao nên dễ bị tổn thương đột ngột, bao gồm:

Giãn, rách hoặc đứt dây chằng chéo trước (ACL) thường gặp nhất ở bộ môn thể thao cần phản ứng nhanh (bóng đá, bóng chuyền, bóng rổ, võ thuật…), gây biểu hiện đau, sưng và khó vận động đầu gối.

Giãn hoặc đứt dây chằng chéo sau (PCL) mặc dù ít xảy ra hơn, nhưng vẫn có và gây đau nhiều vùng sau gối, sưng viêm và khớp gối lỏng lẻo.

Kéo căng hoặc rách dây chằng giữa khớp gối (MCL) là chấn thương phổ biến trong bóng đá, khiến cầu thủ bị đau gối dữ dội.

Chấn thương dây chằng bên ngoài (LCL) là chấn thương thể thao ít gặp, nhưng gây mức độ tổn hại nặng nề, khiến mặt ngoài đầu gối sưng tấy, cứng khớp và lâu dần dẫn đến thoái hóa khớp.

Rách sụn chêm khớp gối diễn ra khi người chơi thể thao bật dậy quá nhanh từ tư thế ngồi xổm. Dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là khớp gối bị đau, sưng và phát ra tiếng cục lục khi vận động.

2.6. Chấn thương vai - cánh tay - khuỷu tay

Tập luyện cường độ cao hoặc thực hiện động tác sai tư thế là nguyên do gây ra chấn thương ở vai, cánh tay và khuỷu tay:

Tổn thương ở vai thường gặp là sai khớp, viêm hoặc rách vòng bít quay, viêm gân chóp xoay, vai đông cứng, tổn thương sụn viền khớp vai. Biểu hiện dễ nhận thấy là đau, sưng, cứng vùng vai; không thể cử động vai và cánh tay bình thường; khớp vai biến dạng…

Viêm gân cơ nhị đầu (Biceps Tendinitis) là tình trạng viêm ở đầu dài của 2 gân cơ nhị đầu bao gồm cả đầu dài và đầu ngắn, hay xảy ra khi gặp các vị trí chấn thương khớp vai.

Hội chứng khuỷu tay Tennis (tennis elbow) hoặc viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay có biểu hiện là đau khi hoạt động khuỷu tay, đặc biệt là khi cầm vật nào đó hoặc xoay cẳng tay.

2.7. Viêm cân gan chân

Viêm cân gan chân là hiện tượng viêm cân gan ở bàn chân, thường tạo ra cảm giác đau nhức và buốt ở phần gót chân. Trong nhiều trường hợp, tình trạng đau cân gan chân kéo dài có thể gây ra gai xương gót làm cho người bệnh đau khi di chuyển, ảnh hưởng lớn đến đời sống sinh hoạt cũng như chất lượng cuộc sống.

Biểu hiện nhận biết:

Đau nhói một vùng ở mặt dưới xương gót nơi cân gan chân bám vào xương gót gây khó khăn khi đi lại bằng chân trần trên nền cứng.

Thường đau dữ dội về sáng và dịu hơn trong ngày, nhưng cơn đau có thể quay lại sau khi vận động đi lại nhiều.

2.8. Viêm gân gót chân Achilles

Viêm gân gót chân là hiện tượng gân Achilles vận động quá mức dẫn đến sự quá tải về lực và trọng lực, làm tổn hại vùng gót chân. Phần gân Achilles là vị trí có khá ít mạch máu nên khi chịu áp lực lớn sẽ dễ dẫn tới chấn thương, thậm chí có thể dẫn đến rách hoặc đứt gân gót.

3. Biện pháp chữa trị chấn thương trong thể thao

Có nhiều biện pháp chữa trị chấn thương thể thao và bạn có thể xem xét vị trí và mức độ nguy hiểm của chấn thương mà lựa chọn ra phương pháp phù hợp.

3.1. Biện pháp sơ cứu chấn thương RICE

Đối với những chấn thương nguy cấp, bác sĩ sẽ chỉ định áp dụng phương pháp RICE. Đây cũng là những bước sơ cấp cứu tai nạn khi chơi thể thao, thể dục cơ bản mà chúng ta có thể xử lý tạm thời trước khi đến bệnh viện:

Nghỉ ngơi (Rest): Giảm vận động và nghỉ ngơi để cơn đau thuyên giảm đáng kể.

Chườm lạnh (Ice): Dùng túi chườm lạnh chuyên dụng áp lên vị trí chấn thương trong khoảng 24 giờ sau chấn thương để dịu sưng và đau. Nên chườm lạnh liên tục trong khoảng 2 – 3 ngày sau chấn thương, mỗi lần chườm lạnh chỉ nên từ 20 – 30 phút và cách nhau 3 – 4 giờ.

Băng bó (Compression): Việc băng bó giúp cố định khớp cũng như dây chằng, hạn chế để chấn thương trở nặng. Lưu ý nếu cảm thấy đau nhói hay băng quá chặt, nên nới lỏng hơn để máu được lưu thông dễ dàng.

Nâng cao (Elevation): Kê gối bên dưới khu vực chấn thương, sao cho bộ phận bị bong gân hoặc trật khớp cao hơn so với cả cơ thể. Cách này giúp giảm đau và giảm sưng khá tốt.

Tuy nhiên, chấn thương với bất kỳ mức độ nặng nhẹ nào đều có khả năng phát triển thành các di chứng nghiêm trọng như viêm khớp, thoái hóa khớp, đau thần kinh tọa… thậm chí tổn thương thần kinh và làm ảnh hưởng đến sinh hoạt mỗi.

Nếu có những dấu hiệu như cơn đau kéo dài và ngày càng nặng nề, vết thương sưng tấy và biến đổi màu da, xương biến dạng, không thể cử động bình thường, gãy xương, liệt thần kinh cảm giác, mất ý thức, buồn nôn, chóng mặt,... cần đến bệnh viện khám kịp thời!

3.2. Các biện pháp điều trị phục hồi sau khi sơ cứu

Sau sơ cứu lúc đầu bằng phương pháp RICE, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận có cần chữa trị bổ sung để bình phục hoàn toàn chấn thương hay không. Các cách xử lý bao gồm:

Phẫu thuật

Đây là phương pháp điều trị thường được sử dụng cho các chấn thương rách dây chằng chéo trước, rách dây chằng bên trong gối khi tổn hại nghiêm trọng.

Vật lý trị liệu

Các chuyên gia sẽ hướng dẫn một số bài tập phù hợp chẳng hạn như bài tập kéo giãn cơ, bài tập cải thiện cơ bắp hoặc được hỗ trợ từ dụng cụ hiện đại nhằm khôi phục chức năng của cơ thể, có khả năng chữa trị các loại chấn thương trong thể thao. Nhưng việc điều trị bằng vật lý trị liệu thường đòi hỏi thời gian kéo dài, tác động từ từ.

Trị liệu thần kinh cột sống

Đây là biện pháp chữa trị tiên tiến bắt nguồn từ Mỹ, bác sĩ sẽ điều chỉnh các khớp xương và đốt sống sai lệch vào đúng vị trí ban đầu, từ đó trả lại đúng cấu trúc và chức năng của xương khớp, giúp cải thiện dẫn truyền dây thần kinh cột sống đi ngang qua các đốt sống. Vì vậy, cơn đau sẽ dịu dần và kết thúc hẳn chỉ sau một thời gian ngắn mà không dùng thuốc hay phẫu thuật.

Bài viết chi tiết về nắn chỉnh thần kinh cột sống - Chiropractic: NGAY TẠI ĐÂY

Bên cạnh đó, nắn chỉnh cột sống còn mang lại nhiều lợi ích, bao gồm:

Cải thiện phản xạ thăng bằng.

Chữa lành chấn thương hiệu quả.

Cải thiện khả năng vận động.

Nâng cao sức mạnh và độ dẻo trục thân – lưng, bụng, khớp gối, khớp vai, khuỷu, cổ tay và cơ bắp cánh tay.

Cơ sở cơ xương khớp ACC tự hào là đơn vị ứng dụng Trị liệu thần kinh cột sống tiên phong được Bộ Y tế cấp phép. Với 100% đội ngũ bác sĩ chuyên gia Chiropractic nước ngoài giàu kinh nghiệm, ACC cam kết mang đến chương trình chăm sóc & điều trị các chấn thương thể thao đạt chuẩn quốc tế.

Xem thêm về biện pháp phòng ngừa và điều trị các chấn thương phổ biến trong thể thao - Chia sẻ từ chuyên gia:

https://www.youtube.com/watch?v=7rYvvLv-u90

4. Biện pháp ngăn ngừa tai nạn khi chơi thể thao

Dưới đây là những cách có thể hỗ trợ bạn phòng ngừa chấn thương khi tập luyện thể thao:

Tập với mức độ vừa phải, thích hợp với thể trạng người tập.

Bổ sung nhiều nước trước, trong và sau khi tập thể dục.

Sử dụng trang phục, dụng cụ đầy đủ và tìm hiểu kỹ thuật, tư thế trước khi tập luyện thể dục, thể thao.

Bắt đầu buổi tập với một số động tác khởi động, làm nóng cơ thể.

Giãn cơ trước và sau mỗi buổi tập.

Luôn có sẵn những dụng cụ sơ cứu cơ bản khi tập luyện và thi đấu.

Trên đây là những biểu hiện nhận biết các loại chấn thương thể thao cũng như một số biện pháp điều trị hay có và cách phòng ngừa khi tập luyện, thi đấu. Hi vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ chấn thương trong thể thao, đặc biệt là có thêm kinh nghiệm sơ cứu kịp thời để tránh những di chứng nguy hiểm bạn nhé!

Tham khảo: https://dantri.com.vn/suc-khoe/6-nhom-chan-thuong-the-thao-va-cach-khac-phuc-hieu-qua-20220510163012148.htm

https://reedsy.com/discovery/user/xuongkhopsuckhoe

https://www.cryptocompare.com/profile/benhcoxuongkhop/

https://miarroba.com/suckhoexuongkhop

https://forums.giantitp.com/member.php?260149-benhcoxuongkhop

http://hawkee.com/profile/1195070/

‍